FANGARAKA (Firaketana) : bibikely azo lazaina ho rahavavin’ny fanenitra, fianakavian’ny renintantely. Kely dia kely ny andilany. Manao ny tranony amin’ny fotaka izy. Rehefa hanatody izy dia mitady bibikely hafa toy ny olipanjehy. Tsindroniny andefasany poizina avy aminy io, eny amin’ny vaniny misy hozatra eny, dia torana nefa tsy maty, dia ao anatin’ny nofon’io no ametrahany ny atodiny. Ny hafanan’ny tenan’io olitra torana io no mikotrika ny atodiny sady tonga sakafo hohanin’ny zanany foy ao, fa alevina ao anaty tany amin’ny lavaka hadiny io olitra io. FANGARAKA (Rakibolana) : karazam-bibikely mitovitovy amin’ny renintately na ny fanenitra saingy izy lavalava kokoa ary manify kely ny andilany. FANENITRA (Firaketana) : Karazam-bibikely iray antoko amin’ny renintantely, misy fanjaitra mandefa poizina ao amin’izay tsindrominy. Eny amin’ny zoron-trano na eo amin’ny tafo no anaovany ny tranony, dia trano maina ataony amin’ny zavamaniry na poti-kazo notsakoiny dia nofetainy sy noditiny tamin’ny rorany, hoatry ny taratasy maozatra. Ny lehibe dia mitsentsitra ny mamy ao amin’ny voninkazo toy ny fanaon’ny renintantely. Ny zanany dia ataony toy ny an’ny fangaraka. FANENITRA (Rakibolana) : bibikely toy ny masomby maro mitohitohy mainty sy vony ny kibony ary misy filo manindrona eny an-tendrony. Ankatoky ny «andro iraisam-pirenena ho an’ny tantely», ny 20 mey farany teo, nokaikerin’ny fanenitra (sa fangaraka ?) ny tena. Asa, raha ny tanana nihetsiketsika naakaiky azy no noheveriny ho hambana na ny lokon’ny fitafy somary jaky no naha kizintina azy. Bibikely lazaina fa karazan’ny renintantely saingy tsy mba nanokanan’ny Firenena Mikambana «andro iraisam-pirenena». Bibikely kintokinto anefa izy no nanorin-trano an-davarangan’olombelona. Ny Jesoita Abinal sy Malzac, ao amin’ny «Dictionnaire» (taona 1888) dia miantso ny fangaraka ho «abeille maçonne». Ilay trano namboarin-dry zareo dia tsara rafitra tokoa : mihantona tsy miraikitra amin’ny rindrina anefa tsara fahatra amin’ny tahon-javatra ka mahazaka tena tsy latsaka. Tsy ilay antsoina hoe «abeille maçonne» anefa ireto fangaraka/fanenitra ireto satria tsy mandeha tokana izy fa maro miara-monina. Ary izay no maha lehibe ny tranony, izay hoe mbola hiitatra. Nitady raharaha ny olombelona mampaniry karazan-javamaniry mety nanintona azy. Io no manahirana indraindray amin’ny fiarahamonin’ny olona sy ny karazam-biby. Tsy maintsy ho roahina (fa tsy ho vonoina) ry zareo fa raharaha kosa raha ho voatsindrona isaky ny hanondraka ny sakay na ny voninkazo. Setroka tsy haha-te honina azy fotsiny angamba dia ho ampy hanaingana azy hifindra lasy. Nahaizan-javatra ihany ny nitsongo-dia an’ireto fangaraka/fanenitra ireto. Ohatra, nifanehatra indray tamin’ireto teny efa tsy dia mahazatra firy ankehitriny ireto. FILO (Firaketana) : fanjaitra, tapa-kazo na metaly marani-doha mitsilotsilo FILO (Rakibolana) : fanjaitra FIHATSAKA (Firaketana) : antsikely maranitra toy ny hareza na fiharatra fampiasan’ny mpanenona sy ny mpitohy rofia FIHATSAKA (Rakibolana) : antsy kelin’ny mpanenona anapahany ny singan-kofehy amin’ny lamba. Fitenenana samihafa : «Mahantra : tsy filo, tsy fihatsaka ; tsy fanjaitra, tsy antsy» ; «Tsy kitay, tsy vary maina» ; «Irery : tsy amboa, tsy lambo» ; «Momba : tsy Ikoto, tsy Ikala».
FANGARAKA (Firaketana) : bibikely azo lazaina ho rahavavin’ny fanenitra, fianakavian’ny renintantely. Kely dia kely ny andilany. Manao ny tranony amin’ny fotaka izy. Rehefa hanatody izy dia mitady bibikely hafa toy ny olipanjehy. Tsindroniny andefasany poizina avy aminy io, eny amin’ny vaniny misy hozatra eny, dia torana nefa tsy maty, dia ao anatin’ny nofon’io no ametrahany ny atodiny. Ny hafanan’ny tenan’io olitra torana io no mikotrika ny atodiny sady tonga sakafo hohanin’ny zanany foy ao, fa alevina ao anaty tany amin’ny lavaka hadiny io olitra io. FANGARAKA (Rakibolana) : karazam-bibikely mitovitovy amin’ny renintately na ny fanenitra saingy izy lavalava kokoa ary manify kely ny andilany. FANENITRA (Firaketana) : Karazam-bibikely iray antoko amin’ny renintantely, misy fanjaitra mandefa poizina ao amin’izay tsindrominy. Eny amin’ny zoron-trano na eo amin’ny tafo no anaovany ny tranony, dia trano maina ataony amin’ny zavamaniry na poti-kazo notsakoiny dia nofetainy sy noditiny tamin’ny rorany, hoatry ny taratasy maozatra. Ny lehibe dia mitsentsitra ny mamy ao amin’ny voninkazo toy ny fanaon’ny renintantely. Ny zanany dia ataony toy ny an’ny fangaraka. FANENITRA (Rakibolana) : bibikely toy ny masomby maro mitohitohy mainty sy vony ny kibony ary misy filo manindrona eny an-tendrony. Ankatoky ny «andro iraisam-pirenena ho an’ny tantely», ny 20 mey farany teo, nokaikerin’ny fanenitra (sa fangaraka ?) ny tena. Asa, raha ny tanana nihetsiketsika naakaiky azy no noheveriny ho hambana na ny lokon’ny fitafy somary jaky no naha kizintina azy. Bibikely lazaina fa karazan’ny renintantely saingy tsy mba nanokanan’ny Firenena Mikambana «andro iraisam-pirenena». Bibikely kintokinto anefa izy no nanorin-trano an-davarangan’olombelona. Ny Jesoita Abinal sy Malzac, ao amin’ny «Dictionnaire» (taona 1888) dia miantso ny fangaraka ho «abeille maçonne». Ilay trano namboarin-dry zareo dia tsara rafitra tokoa : mihantona tsy miraikitra amin’ny rindrina anefa tsara fahatra amin’ny tahon-javatra ka mahazaka tena tsy latsaka. Tsy ilay antsoina hoe «abeille maçonne» anefa ireto fangaraka/fanenitra ireto satria tsy mandeha tokana izy fa maro miara-monina. Ary izay no maha lehibe ny tranony, izay hoe mbola hiitatra. Nitady raharaha ny olombelona mampaniry karazan-javamaniry mety nanintona azy. Io no manahirana indraindray amin’ny fiarahamonin’ny olona sy ny karazam-biby. Tsy maintsy ho roahina (fa tsy ho vonoina) ry zareo fa raharaha kosa raha ho voatsindrona isaky ny hanondraka ny sakay na ny voninkazo. Setroka tsy haha-te honina azy fotsiny angamba dia ho ampy hanaingana azy hifindra lasy. Nahaizan-javatra ihany ny nitsongo-dia an’ireto fangaraka/fanenitra ireto. Ohatra, nifanehatra indray tamin’ireto teny efa tsy dia mahazatra firy ankehitriny ireto. FILO (Firaketana) : fanjaitra, tapa-kazo na metaly marani-doha mitsilotsilo FILO (Rakibolana) : fanjaitra FIHATSAKA (Firaketana) : antsikely maranitra toy ny hareza na fiharatra fampiasan’ny mpanenona sy ny mpitohy rofia FIHATSAKA (Rakibolana) : antsy kelin’ny mpanenona anapahany ny singan-kofehy amin’ny lamba. Fitenenana samihafa : «Mahantra : tsy filo, tsy fihatsaka ; tsy fanjaitra, tsy antsy» ; «Tsy kitay, tsy vary maina» ; «Irery : tsy amboa, tsy lambo» ; «Momba : tsy Ikoto, tsy Ikala».